De lijkwade, gevonden in Uppsala, is op dit moment te bewonderen bij de tentoonstelling “Viking Couture” te Enköping, Zweden
Gamla Uppsala, oftewel oud-Uppsala, staat bekend om zijn talloze indrukwekkende grafheuvels uit de tijd van de Vikingen. Onlangs onderwierp een Zweedse textieldeskundige een zijden lijkwade, die hier al in de zeventiger jaren van de vorige eeuw was gevonden, aan een nieuw onderzoek.
Kaart met daarop de reikwijdte van Vikingexpedities in de vroege middeleeuwen
Wat bleek? De zilveren stiksels op de lijkwade zijn geschreven in Koefisch schrift en bevatten mogelijk de namen Allah en Ali. Koefisch is een gekalligrafeerd Arabisch lettertype dat gebruikt werd in de oudste versies van de Koran. Naar wie de term Allah verwijst, behoeft geen uitleg. Ali was de schoonzoon van de profeet Mohammed en is een centrale figuur voor zowel sjiieten als soefi’s.
Restanten van een zevende-eeuwse Koran
Hoewel deze vondst allerlei vragen oproept, is die vooral een indicatie van het enorme handelsnetwerk dat de Vikingen wisten op te bouwen. In de 9de en 10de eeuw zwermden ze vanuit Scandinavië uit over grote delen van de wereld.
“Haldan was hier”, runeninscriptie in de bovenste galarijen van de Hagia Sophia in Istanbul
Vikingen uit wat nu Zweden is togen oostwaarts en drongen via de rivier de Dnjepr door tot de Zwarte Zee en Istanboel, en via de Wolga zelfs tot de Kaspische Zee. Vikingen uit Denemarken richtten zich meer op onze streken, inclusief Dorestad, de Oostkust van Engeland en Normandië. En Vikingen uit wat later Noorwegen zou worden, waren niet alleen te vinden in Schotland en Ierland. Zij kwamen via IJsland, dat door hen werd bevolkt, op Groenland en daarna zelfs op Newfoundland terecht. Als eerste Europeanen in Amerika stichtten ze daar rond het jaar 1000 tenminste één nederzetting die zeker twintig jaar bleef bestaan.
Reconstructie van de Vikingnederzetting L’Anse aux Meadows in Newfoundland
Dat bij deze reizen over grote afstanden flink over en weer handel werd gedreven, ligt voor de hand. Zo treffen we Scandinavische mantelspelden aan tot ver achter de Oeral. Net zoals we in Zweden zelf weer Arabische munten tegenkomen die oorspronkelijk in Damascus en Bagdad waren geslagen.
Arabische munten in vikingschat gevonden op het handelseiland Birka
Wanneer we deze uitwisseling analyseren via een moderne netwerkanalyse, dan blijkt dat de contacten vooral via kleinere hubs verliepen, en hoofdzakelijk gedragen werden door kleine groepen van steeds weer dezelfde reizigers. Dat zorgde ervoor dat er op den duur geen robuust netwerk kon ontstaan dat op langere termijn tegen een stootje kon. Het was juist een kwetsbaar handelsnetwerk. Om die reden stopten de contacten uiteindelijk net zo snel als ze waren opgekomen.
De beroemde leeuw van Corinthe met runeninscriptie
De suggestie dat vondsten zoals genoemde lijkwade zouden duiden op een substantiële invloed van de islam op de Vikingen, of mogelijk zelfs op de aanwezigheid van moslims in middeleeuws Scandinavië, lijkt gezien de aard van de netwerkcontacten dan ook onwaarschijnlijk. Vermoedelijk hielden de Vikingen gewoon van exotische producten en hadden ze daarbij oog voor de esthetiek van het Koefische schrift.
De grafheuvels bij Uppsala
Maar de Zweedse onderzoekers nemen met die gedachte vooralsnog geen genoegen. Zij zijn nu bezig met een DNA-analyse van het bijbehorende botmateriaal. Zodra die uitslag er is, hoort u meer.
Meer weten over de reizen van de Vikingen? Bekijk dan het tweede deel van de BBC documentaire ‘Vikings:
The post Allah, Ali en de Vikingen appeared first on Leonard Victor Rutgers.