Bouwen tot in de hemel

Steunberen, luchtbogen en ijzeren trekstangen aan de buitenzijde van het koor van de gotische kathedraal van Beauvais, Frankrijk

Vorige maand werd in Engeland de noodklok geluid. Voor de helft van de in totaal 42 Anglicaanse kathedralen in dat land kan men het onderhoud financieel niet meer rond krijgen. Op allerlei plaatsen gaat het moeilijk. Bij Peterborough Cathedral viel begin dit jaar al een reeks ontslagen. Dat roept de vraag op hoe deze gotische kathedraal volgend jaar zijn 900-jarige bestaan gaat vieren.

Peterborough Cathedral

Het is zonder meer paradoxaal dat deze triomfen van menselijke creativiteit juist op dit moment, nu er meer rijkdom in de wereld is dan ooit, zoveel gevaar lopen. Want triomfen zijn het, die gotische kerkgebouwen.

De elfde-eeuwse abdijkerk van Lessay, Frankrijk, is een typisch voorbeeld van de Romaanse bouwstijl die dominant was in Frankrijk voor de opkomst van de gotische architectuur

De opkomst van de gotische bouwkunst, vanaf 1140, betekende destijds een revolutie in de bouwkunst. Waar bij de Romaanse architectuur massieve bouwwerken werden neergezet, slaagden de bouwmeesters van de Gotiek erin licht en ruimte te scheppen op een manier die de wetten van de zwaartekracht te boven leek te gaan.

Onder leiding van Abt Suger was de kerk van Saint Denis in Parijs was een van de eerste experimenten in de gotisch bouwstijl

Dankzij het inzetten van spitsbogen, kruisribgewelven, steunberen en luchtbogen lukte het de architecten van de Gotiek om het massale Romaanse muurwerk te vervangen door lange glazen wandpartijen. In sommige gevallen, zoals bij de Sainte-Chapelle in Parijs, zijn die zo overweldigend dat je je nauwelijks meer kunt voorstellen dat je in een gebouw staat dat toch echt door stenen en metselwerk overeind wordt gehouden. De architecten van de Gotiek brachten niet alleen licht in de kerk, maar ook hoogte. In Parijs bereikte men 35 meter, in Reims 38 en in Amiens werden het er 42. Met zijn 48 meter spande het koor van de nooit voltooide Saint-Pierre te Beauvais echter de kroon.

Sainte-Chapelle in Parijs. Maar binnen wordt het pas echt mooi!

Een terechte aanname? Nee, want uit recent onderzoek blijkt dat de bouwmeesters van Beauvais, net als hun vakbroeders van nu, vanaf het begin structureel met ijzeren trekstangen gewerkt hebben. Bovendien versterkten zij het koor door rondom met klampen een lange ijzeren ring aan te brengen, waardoor de kerk intern verder verstevigd werd.

De chaotische buitenzijde verhult slechts waar het echt omging: de binnenkant bood een glimp van het hemelrijk

Wat ze echter niet wisten, en niet konden weten, was dat de mortel die ze gebruikten op termijn aan kruip, oftewel vervorming onderhevig is. Daardoor stortte een deel van het koor uiteindelijk in. In de jaren daarop losten ze echter ook dat probleem op met extra pijlers en steunberen. Als je op de toppen van je kunnen bezig bent, is het creatieve proces altijd een kwestie van vallen en opstaan.

Wil je weten wat er zoal kwam kijken bij het bouwen van een gotische kathedraal? Bekijk dan vooral de volgende documentaire over de bouw van de kathedraal van Chartres:

The post Bouwen tot in de hemel appeared first on Leonard Victor Rutgers.